Xôi bảy màu – Cầu vồng 7 sắc của ẩm thực Sapa

7 màu của xôi gồm màu đỏ tươi, màu đỏ thẫm, nâu, màu xanh cửu long, màu xanh chuối, xanh vàng và vàng như một chiếc cầu vồng đủ sắc trong nền ẩm thực Sapa phong phú. Xôi bảy màu là một món ăn ngon và được người dân nơi đây vô cùng coi trọng bởi ngoài sự ngon miệng và đẹp mắt thì đằng sau 7 màu xôi lại là một ý nghĩa tâm linh cao cả.

Nguồn gốc của xôi 7 màu

Nhìn thấy những dĩa xôi màu sắc sặc sỡ không ai không khỏi thắc mắc về nguồn gốc của chúng? Vì sao lại là 7 màu xôi và lại là những màu như vây mà không phải màu khác? Câu trả lời cho những câu hỏi về nguồn gốc xôi 7 màu được người dân kể lại như sau.

Xưa kia có một số thế lực thù địch đến xâm chiếm vùng đất của người Nùng Dín do đó họ đã cùng nhau đứng lên đấu tranh đánh đuổi giặc ngoại xâm. Cuộc chiến gay cấn đó diễn ra từ tháng 1 đến tháng 7 năm đó và rất nhiều anh em Nùng Dín đã anh dũng hi sinh.

Do đó cứ đến ngày 1/7 âm lịch hàng năm người Nùng Dín lại tổ chức lễ hội để ăn mừng cho ngày chiến thắng và cũng là tưởng nhớ đến những người đã khuất. Và theo đó xôi 7 màu tượng trưng cho 7 tháng kháng chiến trường kỳ của người Nùng Dín. Mỗi màu xôi lại mang một ý nghĩa khác nhau: màu xanh lá tượng trưng cho mùa xuân, màu đỏ thẫm chính là máu của những anh hùng đã ngã xuống, màu vàng là màu của sự li tán, màu đỏ tươi là màu của sự chiến thắng,.. Và để có được một dĩa xôi thơm ngon, đẹp mắt như vậy quả không phải là chuyện dễ.

Xem thêm: Hạt dẻ Sapa – Món quà đến từ đại ngàn Sapa

Cách nấu xôi bảy màu

Để làm được một đĩa xôi theo đúng 7 màu thì những người phụ nữ của dân tộc Nùng Dín đã phải bỏ ra rất nhiều công sức, chăm chút tỉ mỉ cho từng màu xôi thì xôi mới ngon và lên màu đẹp như ý. Tuy xôi có đến 7 màu nhưng 7 màu này được nhuộm hoàn toàn tự nhiên từ những cây lá, củ có sẵn, tuyệt nhiên không dùng phẩm màu hóa học nên vô cùng an toàn và thơm ngon.

Để có những dĩa xôi ngon tất nhiên phải chọn gạo cho ngon. Đó phải là loại gạo nếp hạt do dài, tròn, mẩy mang đi ngâm trong nước tầm 12 tiếng đồng hồ, sau đó vớt ra rồi ngâm tiếp với những nước màu trong vòng 3 giờ nữa. 7 màu của xôi được nhuộm từ một số loại cây như nghệ, hoa vàng, cây cầm hoa,…

Màu vàng của xôi có được từ màu của cây hoa vàng đem phơi khô, khi cần dùng thì đem lá khô đó ra luộc thêm chút muối (nhiều muối hơn màu sẽ nhạt đi), lọc kỹ rồi dùng ngâm gạo.

Màu đỏ tươi thì dùng lá xôi đũa đem luộc cho kỹ, lọc lấy nước đó dùng để ngâm gạo.

Màu tím cũng được lấy từ lá xôi đũa nhưng còn cần giã với tro bếp (tro của than củi), lá trước khi giã đem đốt cho hơi héo rồi giã với tro bếp theo tỉ lệ định sẵn rồi mới đêm đi ngâm gạo.

Màu xanh cửu long thì được lấy từ màu của hỗn hợp lá xôi hoa và tro bếp, làm theo tỉ lệ đã định và đem đi ngâm gạo. Sao cho khi vớt ra gạo có mùa xanh cửu long nhạt khi đồ lên sẽ được màu chuẩn, còn nếu bị đậm màu khi đồ sẽ sang màu chàm.

Màu xanh lá thì phải dùng gạo nếp đã ngâm ngả sang vàng ngâm cùng nước xôi màu xanh cửu long với lượng vừa đủ.

Màu nâu có được từ việc ngâm gạo màu đỏ cờ rồi ngầm tiếp với lá xôi đũa và tro trong vòng 1 giờ rồi vớt ra.

Màu đỏ thẫm là màu khó nhuộm nhất, phải dùng gạo nếp đã nhuộm đỏ đem ngâm với lá xôi hoa theo tỉ lệ có sẵn. Tỉ lệ này phải vô cùng chính xác vì nếu chỉ cần sai một chút sẽ không ra được màu như ý.

Khi gạo đã ngâm xong vớt gạo ra, đãi sạch sẽ và cho riêng mỗi màu trong một phần nồi đồ trong vòng 1,5 đến 2 tiếng là xôi chín. Và theo những người phụ nữ Nùng Dín thì trong khi nấu xôi không được thêm muối để tránh màu xôi bị xấu. Cũng chính từ sự tỉ mỉ cầu kỳ đó đã mang đến cho loại xôi này một hương vị chẳng lẫn đi đâu trong nền ẩm thực Sa Pa đa dạng này.

Hương vị khó quên của món xô bảy màu Sapa

Khi đến gần dĩa xôi đã thấy mùi hương thoang thoảng thơm mùi gạo, mùi lá vô cùng quyến rũ. Khi thưởng thức món xôi 7 màu bạn sẽ cảm nhận được vị dẻo dai của những hạt cơm tròn đều thơm phức mà còn cảm nhận được vị của núi rừng Tây Bắc – giản dị nhưng đậm đà khó quên. Xôi 7 màu thường được ăn kèm với thịt nướng hoặc muối vừng. Những ai đã từng thưởng thức món ăn này đều không tiếc lời khen ngợi.

Người dân nơi đây thường ăn xôi bảy màu vào dịp  Tết vì cho rằng sẽ mang lại may mắn trong năm tới. Và ngày 1/7 âm lịch hàng năm món xôi lại được nấu với ý nghĩa tưởng nhớ những tháng ngày bi hùng của lịch sử Nùng Dín. Bạn có thể mua xôi 7 màu ở chợ phiên và những khi lễ tết.

Một lần đến với tour du lịch Sapa, đừng quên  khám phá ẩm thực Sapa và nhất là thưởng thức món xôi 7 màu – món ăn đậm chất núi rừng Tây Bắc.